کاوش موضوع وهابیت
صفحه اصلی
وهابیت
وهابیت (به عربی: ٱلْوَهَّابِيَّة، آوانگاری: al-Wahhābiyya) یک جنبش احیای اسلام و بنیادگرای سنی است که با عقاید اصلاحطلب محقق، متکلم، واعظ، و فعال اسلامی عرب قرن هجدهم محمد بن عبدالوهاب مرتبط است. او نهضت موحدون را در منطقه نجد در عربستان مرکزی و همچنین عربستان جنوبی غربی تأسیس کرد، یک جنبش اصلاحی با تأکید ویژه بر پاکسازی اسلام از اعمالی مانند بزرگداشت مقدسین مسلمان و زیارت قبور که در میان مردم نجد رواج داشت. ابن عبدالوهاب و پیروانش از دانشمند حنبلی، ابن تیمیه (۱۲۶۳–۱۳۲۸ م/ ۶۶۱–۷۲۸ قمری) الهام گرفته بودند که خواهان بازگشت به روش سه نسل اول صحابه (سلف) بود و مسلمانان را از افزودنهای غیر معتبر (بدعت) منع میکرد، و آثار او را به عنوان منابع اصلی الهیات میدانستند. این جنبش با اینکه حنبلی بود، تقلید را حتی از علمایی مانند ابن تیمیه و ابن قیم (متوفی ۱۳۵۰ م/ ۷۵۱ ق) رد میکرد.
وهابیت به گونههای مختلف بهعنوان «ارتدوکس» «خالص گرا»، «انقلابی» و بهعنوان «جنبش اصلاحی» برای تجدید پرستش توحیدی خوانده شده است. اصطلاح «وهابیت» توسط خود ابن عبدالوهاب استفاده نشده است، بلکه عمدتاً توسط بیگانگان استفاده میشود، طرفدارانش معمولاً آن را استفاده نمیکنند و ترجیح میدهند «سلفی» نامیده شوند (اصطلاحی که پیروان سایر جنبشهای اصلاحی اسلام نیز از آن استفاده میکنند) پیروان اولیه جنبش خود را موحدون میخواندند.
پیروان این مسلک خود را موحد (در حال جمع: موحدین) مینامند و اصطلاح «وهابی» یک برچسب است که توسط پیروان ان استفاده نمیشود، بلکه توسط دانشمندان غربی و برخی از منتقدان او از بین مسلمانان استفاده میشود. و یک توهین فرقهای نیز محسوب میشود.
وهابیت اولین اعتراض بزرگ اعراب علیه حکومتهای خارجی که از زمان تهاجم مغول و سقوط خلافت عباسی در قرن سیزدهم میلادی به بعد بر جهان اسلام تسلط داشتند بود و بعدها به عنوان یک انگیزه انقلابی برای پان عربیسم قرن نوزدهم میلادی نیز عمل کرد.
در سال ۱۷۴۴، محمد بن عبدالوهاب با محمد بن سعود پیمانی منعقد کرد، یک اتحاد سیاسی-مذهبی که تا ۱۵۰ سال بعد ادامه یافت و از نظر سیاسی با اعلام پادشاهی عربستان سعودی در سال ۱۹۳۲ به اوج خود رسید. جنبش او به عنوان یکی از تأثیرگذارترین جریانهای اصلاحی قرن هجدهم در سراسر جهان اسلام گسترش یافت. بازگشت به ارزشهای بکر اسلامی مبتنی بر قرآن و سنت برای بازآفرینی قدرت اجتماعی و سیاسی از دست رفته مسلمانان و مضامین انقلابی آن بر بسیاری از احیاگران اسلامی، دانشمندان، ایدئولوگهای پان اسلامیست و فعالان ضد استعمار تا غرب آفریقا تأثیر گذاشت. برای بیش از دو قرن تا به امروز، تعالیم ابن عبدالوهاب به عنوان شکل رسمی اسلام و عقیده غالب در عربستان سعودی مورد حمایت قرار گرفته است.
از سال ۲۰۱۷، تغییرات در سیاست مذهبی عربستان توسط ولیعهد محمد بن سلمان، برخی را بر آن داشت که پیشنهاد کنند اسلامگرایان سراسر جهان باید از این روش پیروی کنند وگرنه در سمت نادرستی قرار دارند.تا اینکه در سال ۲۰۱۸، محمد بن سلمان، این ایده را رد کرد.
در سال ۲۰۲۱، کاهش قدرت روحانیون دینی ناشی از تغییرات اجتماعی، مذهبی، اقتصادی، سیاسی و سیاست آموزشی جدید با تأکید بر «هویت ملی سعودی» که بر مؤلفههای غیراسلامی تأکید میکند، منجر به مطرح شدن ایده دوران پسا وهابی شد.
در سال ۲۰۲۲، تصمیم به جشن گرفتن «روز تأسیس عربستان سعودی» در ۲۲ فوریه برای بزرگداشت تأسیس امارت درعیه در سال ۱۷۲۷ توسط محمد بن سعود، به جای جشن قبلی سالانه که سالگرد عهدنامه ۱۷۴۴ ابن سعود-ابن عبدالوهاب را جشن میگرفت گرفته شد. این امر منجر به «انفصال» رسمی حکومت عربستان سعودی از روحانیون مذهبی شد.
محمد بن سلمان در آوریل ۲۰۲۱ در پاسخ به این سؤال که آیا تفاسیر قرآن و حدیث مورد استفاده برای حکومت سعودی لزوماً توسط مکتب محمد ابن عبدالوهاب صادر خواهد شد یا نه، گفت: لازم نیست حکومت فقط تفاسیر یک مکتب فقهی یا یکی از علما را برای اجرای احکام اسلام در نظر بگیرد، چون اینکار قداست بخشی به انسان و بستن باب اجتهاد است و «لم یضع الله حجابًا بینه و بین الناس» یعنی «خداوند بین خود و مردم فاصله قرار نمیدهد».... بیشتر در ویکی پدیا